Duurzaam op economisch verantwoorde manier

MidWest in Amsterdam is een sociale onderneming, ontmoetingsplek en werkplaats met als doel sociale impact in de buurt te creëren. Zo omschrijft de website de nieuwe bestemming van een oud gebouw. Directeur-bestuurder Anita Groenink koppelt een ideële doelstelling aan een pragmatische aanpak. Op het vlak van verduurzaming houdt dat in: stap voor stap op weg naar het gewenste eindresultaat. Duurzaam op een economisch verantwoorde manier.

Het project MidWest start in 2012. Het idee: maak van een oud schoolgebouw uit 1924 een verzamelgebouw voor sociale activiteiten en een ontmoetingsplek in de wijk. ‘Vroeger had je er het etiket buurthuis op geplakt, maar vandaag de dag heet dat een co-working space’, zegt Groenink met gevoel voor relativering. Culturele en sociale initiatieven en activiteiten vinden er een betaalbare en toegankelijke plek.

In 2016 kon het team van betrokken buurtbewoners het pand kopen. Op het vlak van verduurzaming was er het nodige te doen. Hoe maak je een dergelijk gebouw klimaatbestendig? Met die vraag gingen de initiatiefnemers aan de slag. Energiebesparing werd een belangrijk onderdeel van de exploitatie. Dat betekent dat er geld moet zijn om maatregelen te nemen. Groenink legt uit dat gekozen is voor een verantwoorde bedrijfseconomische aanpak. Dat wil zeggen: niet alles in één keer.

Verwarming

Een belangrijk uitgangspunt was ook: als je geen energie verbruikt, hoef je het ook niet te betalen. In de gangen en op de toiletten is daarom geen verwarming. De verlichting is led, met gebruik van bewegingssensoren. De investeringen verdienden zich in goed twee jaar terug. Een mooi voorbeeld van het zoeken naar het evenwicht tussen optimaal duurzaam en economisch verantwoord is de verwarming. In 2016 werd een nieuwe cv-installatie aangeschaft, waarbij meteen alle leidingen werden geïsoleerd.

Inmiddels is het streven alle gebouwen gasloos te maken. De vraag is of je de vijf jaar oude ketel nu moet gaan vervangen. Dat is niet erg duurzaam. Bij het maken van keuzes is goed gekeken naar de praktische gevolgen van maatregelen in het gebouw. ‘We kijken goed hoe het gebouw erop reageert’, in de woorden van Groenink. Dat heeft ertoe geleid dat vooralsnog alleen voor de begane grond een warmtepomp is geïnstalleerd. Die geeft in de zomer ook de mogelijkheid van koeling van het café/restaurant. Dat is wel zo prettig voor de gasten. De rest van het gebouw volgt pas over een aantal jaren.

Dakisolatie

Inmiddels heeft het gebouw andere kozijnen, vensters en deuren gekregen. Binnendeuren hebben een dranger zodat ze niet nodeloos open staan. De keuze van het soort glas was beperkt vanwege de eisen die de overheid aan een monument stelt. De meest ideale oplossing uit het oogpunt van isolatie bleek helaas niet mogelijk. Verder zijn de gevel geïsoleerd en is het voegwerk gerepareerd.

Voor isolatie van het dak is gekozen voor het milieuvriendelijke Rhephanol, een materiaal met een schoon-water-certificaat. Het is duurder, maar geeft de mogelijkheid regenwater op te vangen dat niet is vervuild, anders dan bij traditionele bitumen dakbedekking. Het zal niet verbazen dat straks op dat dak zonnepanelen liggen.

Gemeentesteun

Bij de verduurzaming heeft MidWest steun gekregen vanuit de gemeente Amsterdam met gratis energieadvies- en begeleiding. Groenink is daar enthousiast over. ‘Die mensen zijn heel pragmatisch. Ze geven duidelijk aan wat de opties zijn, met een berekening van de opbrengsten en kosten’.

Met het financieringsvoorstel heeft MidWest daarna aangeklopt bij het duurzaamheidsfonds van de gemeente. Door een financiële bijdrage werd het mogelijk de aanpassingen te bekostigen. Zo’n aanpak is aanbevelenswaard. ‘Ik hoor vaak’, zegt Groenink, ‘dat mensen de verduurzaming van een gebouw zoals dit, niet kunnen overzien. Je moet daarom een langetermijnplan laten maken dat bestaat uit verschillende kleinere stappen. Dat maakt het overzichtelijk en betaalbaar. Je kunt niet alles tegelijkertijd doen. Maar je moet er wel mee beginnen.’